Cuộc đụng độ khó tránh: Chủ tịch Fed 'do Trump chọn' và lời cảnh báo về lãi suất cứng đầu năm 2026

Trong phân tích đáng chú ý mới đây từ Capital Economics, một cuộc xung đột chính sách được dự báo là sẽ nổ ra “gần như ngay lập tức” giữa Nhà Trắng của Tổng thống Donald Trump và Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong năm 2026. Nguyên nhân xuất phát từ kỳ vọng giảm lãi suất mạnh mẽ của ông Trump, trong khi nền kinh tế với sức đẩy từ làn sóng Trí tuệ Nhân tạo (AI) có thể không cho phép Fed hành động quá nhanh.

Bối cảnh được đặt ra khi nhiệm kỳ của Chủ tịch Fed đương nhiệm Jerome Powell sẽ kết thúc vào tháng 5/2026. Ông Trump đã công khai tìm kiếm một ứng viên thay thế “tin tưởng vào lãi suất thấp hơn rất nhiều”.

Ba cái tên được thị trường nhắc đến nhiều nhất bao gồm: Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Kevin Hassett, Thống đốc Fed Christopher Waller và cựu Thống đốc Fed Kevin Warsh. Thị trường dự đoán Kalshi hiện xếp ông Hassett ở vị trí dẫn đầu với xác suất 54%, tiếp theo là ông Warsh (24%) và ông Waller (14%).

Tuy nhiên, kỳ vọng của Tổng thống có thể vấp phải thực tế kinh tế cứng rắn, Capital Economics chỉ ra rằng, cơn sốt đầu tư vào AI hiện tại mới chỉ là khởi đầu cho một giai đoạn bùng nổ chi tiêu vốn kéo dài nhiều năm.

Cụ thể, đầu tư kinh doanh dự kiến tăng 6.5% trong năm 2026 và tăng tốc lên 7.4% vào năm 2027, khi ứng dụng AI lan rộng sang các lĩnh vực ngoài công nghệ như tài chính, bất động sản và chăm sóc sức khỏe. Làn sóng này được dự báo sẽ giữ cho nền kinh tế Mỹ tăng trưởng mạnh mẽ ở mức 2.5% trong cả hai năm 2026 và 2027, bất chấp thị trường lao động suy yếu kéo theo tiêu dùng cá nhân chậm lại.

Chính sự tăng trưởng bền vựng này, cùng với việc lạm phát cốt lõi được dự đoán sẽ duy trì trên mục tiêu 2% của Fed trong “một thời gian dài đáng kể”, khiến Capital Economics đưa ra kịch bản Fed chỉ có thể cắt lãi suất một cách hết sức thận trọng: chỉ 25 điểm cơ bản (0.25%) trong cả năm 2026.

Mức cắt này là quá ít ỏi so với mong muốn của ông Trump, người từng phàn nàn về mức cắt 0.25% hồi tháng 11/2025 là “đáng lẽ phải tăng gấp đôi ít nhất” và thậm chí gợi ý đưa lãi suất về mức 1% - mức thường thấy trong suy thoái.

Mâu thuẫn này hứa hẹn đặt tân Chủ tịch Fed, dù là ai, vào thế tiến thoái lưỡng nan ngay từ đầu nhiệm kỳ. Capital Economics cảnh báo rằng, việc ông Trump ép buộc Fed cắt lãi suất mạnh tay hơn có thể chỉ khả thi nếu chính quyền của ông “sẵn sàng phá hủy tính độc lập và uy tín chống lạm phát của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC)”.

Hệ quả tiềm ẩn là lãi suất dài hạn sẽ tăng cao hơn, phản tác dụng hoàn toàn. Đáng chú ý, ngay cả ứng viên được ưa thích Kevin Hassett cũng thể hiện tinh thần độc lập khi tuyên bố tuần trước rằng ý kiến của tổng thống sẽ “không có trọng lượng” trong các quyết định của FOMC.

Trong khi đó, các nhà phân tích tại Citi Research lại đưa ra góc nhìn ít lạc quan hơn về kinh tế nhưng lại kỳ vọng Fed hành động mạnh tay hơn. Họ dự báo tăng trưởng GDP năm 2026 chỉ ở mức khoảng 2%, với lạm phát tiến dần về mục tiêu 2% và thị trường lao động tiếp tục mềm mỏng.

Điều này sẽ tạo không gian để Fed thực hiện tổng cộng 75 điểm cơ bản cắt giảm (0.75%) - gấp ba lần so với dự báo của Capital Economics, đưa lãi suất về khoảng 2.75%-3.0%. Citi nhấn mạnh rủi ro nghiêng về việc tỷ lệ thất nghiệp tăng nhanh hơn, có thể khiến Fed phải cắt lãi suất nhanh và sâu hơn.

Các yếu tố chính sách của ông Trump cũng được các chuyên gia tính toán đến. Các biện pháp siết chặt nhập cư có thể gây thắt chặt thị trường lao động, nhưng lợi ích năng suất từ AI sẽ giúp bù đắp phần nào. Ngược lại, chính sách thuế quan được dự báo sẽ góp phần giữ cho lạm phát ở mức “dai dẳng”, càng khiến Fed khó lòng đáp ứng kỳ vọng giảm lãi suất mạnh từ Tổng thống.

Tóm lại, bức tranh chính sách tiền tệ Mỹ năm 2026 đang hiện lên với những đường nét đầy căng thẳng và bất định. Một bên là sức ép chính trị đòi hỏi lãi suất thấp để hỗ trợ tăng trưởng, một bên là thực tế kinh tế vĩ mô với động lực mạnh mẽ từ AI và áp lực lạm phát chưa dễ dàng buông bỏ.

Cuộc chạm trán giữa quyền lực hành pháp và tính độc lập của Fed, qua lăng kính phân tích của các tổ chức uy tín, không chỉ là câu chuyện về các con số lãi suất, mà còn là phép thử cho các thể chế và sự ổn định lâu dài của nền kinh tế số một thế giới.